Vitrum D3 – witamina słońca

Co może obniżać poziom witaminy D?

Czynniki, które mogą negatywnie wpływać na dostarczanie odpowiednich ilości witaminy D do organizmu są następujące:

Obniżona synteza skórna

Proces zachodzący w naszej skórze w sprzyjających warunkach jest w stanie pokryć 90% naszego zapotrzebowania na witaminę D. Jednak proces syntezy może zostać ograniczony lub całkowicie zablokowany przez wiele czynników:

Stosowanie kremów i kosmetyków z faktorem SPF 15 może blokować endogenną syntezę witaminy D nawet o 99%, a z faktorem SPF 8 – aż o 92%. Filtr można nałożyć na skórę po 15-20 minutach przebywania na słońcu.

Noszenie odzieży chroniącej skórę przed promieniowaniem słonecznym znacząco zmniejsza możliwości syntezy witaminy D. Aby dostarczyć do organizmu witaminę D zaleca się ekspozycję na słońce co najmniej 18% powierzchni ciała (całe ręce i nogi odkryte do kolan), w godzinach 10-15, bez stosowania w tym czasie filtrów przeciwsłonecznych. Synteza witaminy D możliwa jest od maja do września.

Melanina, czyli barwnik powodujący ciemniejsze zabarwienie skóry działa jak filtr – im skóra jest ciemniejsza, tym mniej witaminy D wytwarza:

  • u osób ciemnoskórych synteza skórna jest 6-10 razy mniejsza niż u osób rasy białej,
  • u Azjatów synteza skórna jest około 3 razy mniejsza niż u osób rasy białej,
  • nawet u osób, które dużo czasu spędzają na słońcu, ilość wytwarzanej witaminy D może być niewystarczająca.

W procesach starzenia następuje obniżenie poziomu 7-dehydrocholesterolu w skórze, co powoduje mniejszą wydajność procesu syntezy witaminy D. U osób powyżej 70 roku życia wytwarzanie witaminy D zachodzi wolniej aż o 75%. Ponadto wiele starszych osób unika ekspozycji na słońce.

Położenie geograficzne i warunki środowiskowe

Warunki geograficzne znacząco warunkują możliwości dostarczenia witaminy D do organizmu – wpływ na to mają między innymi:

Polska leży między 49 a 55 równoleżnikiem na półkuli północnej, co oznacza zmniejszenie nasłonecznienia w okresie zimowym. W tym czasie powyżej 40° stopnia szerokości geograficznej północnej promieniowanie UVB (290–315 nm), pod wpływem którego zachodzi synteza witaminy D w skórze, nie dociera do powierzchni ziemi – zostaje rozproszone w górnych warstwach atmosfery i w zasadzie w całości jest pochłaniane przez warstwę ozonową.

Położenie geograficzne Polski sprawia, że w okresie od października do kwietnia synteza skórna praktycznie nie zachodzi. Słońce nie znajduje się wówczas odpowiednio wysoko na niebie, aby mogła do nas dotrzeć potrzebna ilość promieni UVB o długości fali 290 do 315 nm, które powodują wytwarzanie witaminy D w skórze.

Pora dnia także wpływa na możliwość dostarczenia do organizmu odpowiedniej ilości witaminy D. Efektywna synteza skórna możliwa jest w godzinach 10:00-15:00, gdy większość z nas przebywa w zamkniętych pomieszczeniach w pracy.

W miastach, gdzie występuje duże zanieczyszczenie spalinami, synteza witaminy D jest obniżona.

Warunki atmosferyczne w Polsce także nie sprzyjają syntezie skórnej – nawet w okresie letnim stosunkowo mało jest dni słonecznych, a zachmurzenie hamuje promienie UVB.

Nawet w słoneczny dzień przebywając w cieniu zmniejszamy ilość dostarczanego promieniowania słonecznego o około 60%.

Źródło: Płudowski P., Karczmarewicz E., Czech-Kowalska J.: Nowe spojrzenie na suplementację witaminą D. Standardy Med. 2009;1(6):23-41.

Dieta

Drugim źródłem witaminy D, poza syntezą skórną, jest pożywienie, ale jest ono źródłem znacznie
mniej efektywnym, bo może pokryć maksymalnie 10-20% dziennego zapotrzebowania. Najbogatszym źródłem witaminy D w pożywieniu są tłuste morskie ryby, ale aby dostarczać 1000 j.m. (25 µg) witaminy D (osobom dorosłym zaleca się 800-2000 j.m./dzień (20-50 µg)) trzeba byłoby spożywać codziennie na przykład ok.:

  • 400 g tuńczyka w puszce
  • około 100 g węgorza
  • 125 g śledzia w oleju
  • 1 kg świeżego (nieprzetworzonego) hodowlanego łososia
  • około 330 g sardynek w puszce.

W innych produktach spożywczych witaminy D jest jeszcze mniej, co oznacza, że codziennie trzeba by było zjadać np. 50 jajek lub wypijać 80-250 litrów mleka.

Styl życia

W dzisiejszych czasach coraz mniej przebywamy na świeżym powietrzu. Co więcej, efektywna synteza skórna możliwa jest w godzinach 10:00 – 15:00, gdy większość z nas przebywa w zamkniętych pomieszczeniach w pracy. W związku z tym wiele osób, nawet w miesiącach intensywnego nasłonecznienia, nie jest w stanie wystarczająco eksponować ciała na słońce.

Otyłość

W zaktualizowanych polskich zaleceniach suplementacji witaminą D, jak również w innych rekomendacjach (poprzednie zalecenia Towarzystwa Endokrynologicznego z USA lub wytyczne dla Europy Środkowej) nieprawidłową masę ciała uznaje się jako istotny czynnik wpływający na poziom witaminy D w organizmie. W związku z tym, zaleca się osobom otyłym zwiększenie dziennej podaży witaminy D. W badaniu przeprowadzonym w Polsce wykazano związek pomiędzy stężeniem witaminy D a masą ciała oraz BMI (Body Mass Index). Wykazano, że osoby otyłe częściej potrzebują suplementacji, niezależnie od wieku. Opracowane wytyczne zalecają 2-krotnie wyższy poziom wit. D dla osób otyłych w stosunku do ilości rekomendowanej rówieśnikom o odpowiedniej masie ciała.

Źródło: Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – nowelizacja 2018 r. Rusińska A., Płudowski P., Walczak M. i wsp. POSTĘPY NEONATOLOGII 2018;24(1).