Dlaczego osoby otyłe potrzebują więcej witaminy D

Otyłość i związane z nią zagrożenia

Otyłość zaliczana jest obecnie do chorób cywilizacyjnych. Podobnie jak niedobór witaminy D stanowi powszechny problem zdrowotny. Niesie ze sobą zwiększone ryzyko zachorowania na cukrzycę typu II, choroby układu krążenia, a także występowanie problemów związanych z układem kostnym i mięśniowym czy skutki psychospołeczne.

Wiele badań sugeruje, że niedobór witaminy D3 a tycie ma ze sobą bezpośredni związek, chociaż niewątpliwie na przyrost masy ciała wpływa znacznie więcej czynników.

Deficyty witaminy D3 to powszechny problem

Witamina D wpływa na tak wiele procesów życiowych, że często nazywana jest witaminą życia. Jej niedobór ma bezpośredni wpływ na zdrowie. Długotrwałe deficyty witaminy D3 mogą prowadzić do zaburzeń funkcjonowania układu kostnego, zwiększać poziom wydzielania hormonu stresu, powodować osłabienie mięśni, a pośrednio przyczyniać się do otyłości.

Nadwaga a witamina D

Otyłości powinna towarzyszyć większa porcja witaminy D w diecie w porównaniu do osób o prawidłowym BMI. Wynika to z zaburzeń syntezy skórnej, sekwestracji w tkance tłuszczowej oraz mechanizmów stymulowania lipogenezy i jednoczesnego hamowania lipolizy przez kalcytriol.

Tkanka tłuszczowa jest nie tylko magazynem energetycznym, ale także narządem endokrynnym, wytwarzającym hormony, które hamują apetyt, regulują równowagę energetyczną organizmu i wpływają na procesy produkcji masy kostnej.

Niedobór witaminy D3 a tycie

Niedobór witaminy D3 a tycie — czy są ze sobą powiązane? Uważa się, że istnieje związek między nimi, chociaż do tej pory nie ustalono mechanizmów, które jednoznacznie uzasadniałyby tę kwestię. Być może powodem jest zwiększenie produkcji kalcytriolu (aktywna forma wit. D) w nerkach, co powoduje ograniczenia w wytwarzaniu aktywnej formy witaminy D kalcyfediolu (nieaktywna forma wit. D) w wątrobie. Spekuluje się też, że receptory VDR w komórkach tkanki tłuszczowej mogą przyczyniać się do rozwoju otyłości. Otyłość może być też spowodowana gromadzeniem się witaminy D w nadmiernie rozrośniętej tkance tłuszczowej i trudnościami z uwalnianiem jej do krwioobiegu.

W kontekście niedoborów witaminy D szczególną uwagę zwraca się na otyłość brzuszną. Otyłość brzuszna nie jest wyłącznie problemem wyglądu. Odkładanie komórek tłuszczowych na wysokości talii powoduje zwiększone ryzyko rozwoju poważnych chorób, takich jak np. nadciśnienie, cukrzyca, miażdżyca.

Konsekwencje niedoboru witaminy D i nadmiernej masy ciała

Przeprowadzone do tej pory badania wykazały, że u osób otyłych wytwarzana jest mniejsza ilość witaminy D3 niż u osób o prawidłowej masie ciała. Dodatkowo w mniejszym stopniu jest ona uwalniana do krwiobiegu z tkanki tłuszczowej. To z kolei przekłada się na inne konsekwencje dla zdrowia. Przede wszystkim dochodzi do wzrostu wagi ciała. Może być zaburzone funkcjonowanie układu kostnego, mięśniowego, krążenia i odpornościowego. Zwiększa się też ryzyko zachorowania na wyżej wymienione schorzenia, w tym choroby nowotworowe. W redukcji masy ciała nie należy więc bagatelizować roli witaminy D3.

Najlepsze źródła witaminy D

Wiosną i latem pozyskiwana jest w ramach syntezy skórnej, a w procesie tym biorą udział promienie słoneczne. W okresie jesienno-zimowym efektywność syntezy jest ograniczona, więc wówczas najbardziej narażeni jesteśmy na niedobory witaminy D. W tym okresie warto przyjmować witaminę D wraz z suplementami, ponieważ dieta nie jest w stanie pokryć dziennego zapotrzebowania na ten składnik.

Słońce to zdecydowanie najlepsze naturalne źródło witaminy D. Drugim źródłem jej pozyskiwania jest dieta, która jednak jest w stanie pokryć ok. 20% dziennego zapotrzebowania na ten składnik. Witaminę D3 można znaleźć m.in. w tłustych rybach morskich, serach żółtych, żółtkach jaj, grzybach (w tym głównie shiitake), mleku krowim. Osoby z otyłością powinny jednak ograniczać spożycie niektórych z tych pokarmów, szczególnie serów żółtych.

Suplementacja witaminy D u osób otyłych

Jeśli stwierdzony jest niedobór witaminy D3, warto rozważyć stosowanie suplementów diety. Suplementacja jest szczególnie wskazana u osób z otyłością, które zaliczane są do grupy zwiększonego ryzyka deficytów tego składnika.

Witaminę D można przyjmować w okresie jesienno-zimowym, chociaż przy otyłości całoroczna suplementacja jest wskazana i bezpieczna.

Zalecenia suplementacji u osób otyłych

Zalecana suplementacja dla osób dorosłych z prawidłowym BMI wynosi 600-1000 j.m/dzień (15-25 µg /dobę). Osobom otyłym zaleca się wielokrotnie większe dawki.

• Otyłe dzieci i otyła młodzież -1200-2000 j.m/dzień(30-50 µg/dzień)
• Otyli dorośli i otyli seniorzy – 1600-4000 j.m/ dzień (40-100 µg/dzień)

Podsumowanie

Uważa się, że niedobór witaminy D3 a tycie są ze sobą bezpośrednio powiązane, chociaż nadal problem ten jest przedmiotem wielu badań. Bezsprzecznie rola witaminy D w organizmie jest kluczowa dla zdrowia, samopoczucia i prawidłowego funkcjonowania całego organizmu. Osoby otyłe powinny w szczególności zabiegać o to, aby stężenie tego składnika we krwi utrzymywało się na odpowiednim poziomie. Warto również rozważyć całoroczną suplementację, która w przypadku otyłości powinna odbywać się w większych dawkach niż ludzi o prawidłowej masie ciała.

 

Źródła:

• >Beata M. Gruber, Fenomen witaminy D, Postepy Hig Med Dosw (online), 2015; 69: 127-139 e-ISSN 1732-2693
• Praca zbiorowa, Miejsce witaminy D w codziennej praktyce klinicznej — interdyscyplinarne stanowisko ekspertów, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 6, 423–434 https://journals.viamedica.pl/forum_medycyny_rodzinnej/article/view/44500/35451
• https://vitalia.pl/artykul8979_Witamina-d-i-otylosc-co-je-laczy.html
• Marta Majorczyk, Magdalena Baran, Jolanta Jaworek, Rola witaminy D w rozwoju i przebiegu otyłości, Pielęgniarstwo Polskie, NR 1 (59) 2016, s. 91-97.