Vitrum D3 – witamina słońca
Czy grozi nam nadmiar witaminy D?
O potrzebie suplementacji witaminy D mówi się dużo i poświęciliśmy temu zagadnieniu wcześniejszych kilka artykułów. Co jednak z jej nadmiarem? Czy jest to w ogóle możliwe, biorąc pod uwagę, że prawie wszyscy mamy jej za mało? A jeśli tak, to jakie negatywne skutki się z tym wiążą?
Witamina D dostarczana z naturalnych źródeł
W normalnych warunkach nadmiar witaminy D nie jest możliwy, a już szczególnie nie w naszym klimacie, gdzie większość z nas wymaga jej suplementacji. Właśnie dlatego w 2013 roku powstało opracowanie „Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej – rekomendowane dawki witaminy D dla populacji zdrowej oraz dla grup ryzyka deficytu witaminy D” oraz aktualizacja z 2018 roku („Vitamin D Supplementation Guidelines for General Population and Groups at Risk of Vitamin D Deficiency in Poland—Recommendations of the Polish Society of Pediatric Endocrinology and Diabetes and the Expert Panel With Participation of National Specialist Consultants and Representatives of Scientific Societies – 2018 Update”, z której dowiadujemy się m.in., że rekomendowana jest całoroczna suplementacja witaminą D. Nie ma bowiem możliwości, aby w naszej strefie klimatycznej zaspokajać dzienne zapotrzebowanie przez cały rok.
Najwięcej, bo aż 90% zapotrzebowania można uzyskać poprzez syntezę skórną – proces, w którym
7-dehydrocholesterol, znajdujący się na skórze, pod wpływem działania promieniowania UVB, przekształca się właśnie w witaminę D. Ten mechanizm jest jednak efektywny tylko w trakcie kilku miesięcy w roku i to pod warunkiem, że na niebie nie ma chmur, a my opalamy się przez kilkanaście minut dziennie bez żadnego kremu z filtrem UV.
Wystawienie na ekspozycję na światło słoneczne 18% powierzchni ciała na około 15 minut w słoneczny dzień, gdy na niebie nie ma chmur, powoduje syntezę 2000-4000 IU. Jest to dawka, która w całości pokrywa dzienne zapotrzebowanie na tą substancję. Możliwe jest wytworzenie większej ilości witaminy D w organizmie. Czy jest to sytuacja szkodliwa? Nie. Do tej pory nie wykazano, aby nadmierna ekspozycja na światło słoneczne była niebezpieczna (jeżeli chodzi o nadmiar witaminy D). Gdy witaminy D jest zbyt dużo, jest ona rozkładana do nieaktywnych metabolitów [1].
Nadmiar witaminy D a dieta
Dodatkową porcję ergokalcyferolu oraz cholekalcyferolu można otrzymać wraz z pożywieniem, zwłaszcza jedząc tłuste ryby morskie, jajka, czy nabiał. Wciąż są to jednak niewielkie ilości i tylko przy odpowiednio zbilansowanej diecie można w ten sposób w pełni zaspokoić zapotrzebowanie. Zatem nadmiar witaminy D, nawet po zwiększeniu w jadłospisie produktów zawierających tą substancję w większej ilości, nie jest możliwy.
Dodatkową porcję ergokalcyferolu oraz cholekalcyferolu można otrzymać wraz z pożywieniem, zwłaszcza jedząc tłuste ryby morskie, jajka, czy nabiał. Wciąż są to jednak niewielkie ilości i tylko przy odpowiednio zbilansowanej diecie można w ten sposób w pełni zaspokoić zapotrzebowanie.
Sprawdź: Co jeść, żeby dostarczyć witaminę D
Kiedy grozi nam nadmiar witaminy D?
Dzienne zapotrzebowanie na witaminę D dla osoby dorosłej wynosi 800-2000 j.m./d (20-50 µg/d). W preparatch multiwitaminowych zawartość wit. D jest z reguły mniejsza. Z kolei preparaty, takie jak Vitrum D3, mające w swoim składzie tylko ten jeden składnik, zawierają 1000 j.m. lub 2000 j.m., czyli tyle, by wraz z dietą dostarczyć 100% zapotrzebowania.
Przedawkowanie witaminy D jest możliwe w sytuacji, gdy przez dłuższy czas stosowane są suplementy w zbyt dużej dawce. Należy pamiętać, że nieodpowiednie dawkowanie nie ma wpływu na osiągnięcie lepszych czy szybszych efektów. Natomiast niesie za sobą poważne konsekwencje zdrowotne.
Jak sprawdzić stężenie witaminy D we krwi?
W uzasadnionych przypadkach wykonuje się badania krwi, mające na celu określenie poziomu
25-hydroksywitaminy D, czyli kalcydiolu (metabolitu wit. D).
- 0-20 ng/ml (0-50 nmol/l) – ciężki niedobór witaminy D
- 20-30 ng/ml (50-75 nmol/l) – niewystarczające zaopatrzenie
- 30-50 ng/ml (75-125 nmol/l) – optymalne zaopatrzenie
- 50-100 ng/ml (125-250 nmol/l) – stężenie wysokie
- >100 ng/ml (>250 nmol/l) – stężenie potencjalnie toksyczne
- >200 ng/ml (>500 nmol/l) – zatrucie witaminą D
Na postawie: „Wytyczne suplementacji witaminą D dla Europy Środkowej.”
Nieprawidłowy poziom witaminy D w organizmie należy zawsze skonsultować z lekarzem. Specjalista zadecyduje o dalszym postępowaniu.
Jakie są objawy nadmiaru witaminy D?
Witamina D podawana w nadmiarze może mieć negatywne skutki dla zdrowia. W takiej sytuacji zwiększa się wchłanianie wapnia, co skutkuje hiperkalcemią oraz zahamowaniem aktywności wydzielania parathormonu. Można zaobserwować następujące objawy [2]:
- osłabienie mięśni,
- zwiększone oddawanie moczu (poliuria),
- wymioty,
- zwiększone pragnienie (polidypsja),
- utrata apetytu,
- zaburzenia rytmu serca.
Nadmiar witaminy D może powodować kalcyfikację, czyli zwapnienie tkanek miękkich [3].
Suplementacja witaminy D – zasady
W normalnych warunkach bardziej niż nadmiarem, trzeba przejmować się brakiem. Suplementując jakiekolwiek witaminy, należy to robić świadomie i nigdy nie przekraczać porcji zalecanych przez producenta, gdyż ani zbyt niska porcja, ani zbyt wysoka, nie są obojętne dla zdrowia.
Rekomendowana dawka witaminy D dla osoby dorosłej to 800–2000 IU/dobę [1]. Dawka zależy od masy ciała oraz stosowanej diety. Dlatego dawkowanie witaminy D zawsze należy ustalić z lekarzem, a także okresowo kontrolować jej poziom we krwi przy pomocy badań laboratoryjnych. Górna granica zalecanej dawki jest rekomendowana ciężarnym i kobietom karmiącym piersią [1].
Sprawdź: Ile powinniśmy przyjmować optymalnie witaminy D?
Wskazane jest, aby wybierać suplementy witaminy D wysokiej jakości. Dobrze, gdy w preparatach znajduje się witamina D pochodzenia naturalnego, która bardzo dobrze się wchłania. Preparat powinien mieć krótki skład, czyli być pozbawiony zbędnych substancji chemicznych.
Podczas suplementacji witaminy D należy zadbać o odpowiednią podaż wapnia wraz z pożywieniem. Jeżeli nie jest możliwe pokrycie zapotrzebowania przy pomocy diety, należy włączyć suplementy diety zawierające ten pierwiastek. Dawkowanie i zasady suplementacji należy uzgodnić z lekarzem [1].
Źródła:
- A. Rusińska i in., Zasady suplementacji i leczenia witaminą D – Nowelizacja 2018, “Postępy Neonatologii” 2018 nr 24, s. 1-24.
- P. Kmieć, K. Sworczak, Korzyści i zagrożenia wynikające z suplementacji witaminą D, „Forum Medycyny Rodzinnej 2017”, tom 11, nr 1, s. 38–46.
- M. Jarosz i in., Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 2020.
Copyright © 2023 Orifarm Healthcare. Wszystkie prawa zastrzeżone.